ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLERE OKUMA BECERİLERİNİN ÖĞRETİMİNDE BİLGİSAYAR ARACILIĞIYLA SUNULAN EŞ ZAMANLI İPUCUYLA ÖĞRETİMİN ETKİLİLİĞİÇALIŞMANIN PROBLEMİ :
Problem Tarih boyunca kişiler arasındaki farklılıklar insanların dikkatini çekmiştir. Bedensel ya da davranışsal özellikleriyle diğer insanlardan farklılığı niteleyen bireysel farklılık, olağan görülüp kabul gördüğü gibi, toplumun olağan üyesi olması reddedilmiştir (Özyürek, 1999). Çeşitli nedenlerle toplumdaki diğer bireylerden farklılıklara sahip olanlar görme yetersizliği, işitme yetersizliği, öğrenme güçlüğü, duygusal ve davranış bozuklukları, iletişim yetersizliği, üstün zekalı ve üstün yetenekli bireyler olarak gruplandırılmışlardır. Bu gruplardan biri de zihinsel yetersizliği olan öğrencilerdir.
Bireylerin toplum içinde bağımsız olarak yaşayabilmeleri için çeşitli bilgi ve becerilere ihtiyaçları bulunmaktadır. Okullarda yapılan eğitim-öğretim faaliyetlerinin temel amacı, bireyleri toplum hayatına hazırlamak ve bunun için bireylere günlük yaşamlarında kullanabilecekleri ve hayatlarını kolaylaştıracak olan işlevsel bilgi ve becerileri öğretmektir. Bu durum zihinsel yetersizliği olan öğrenciler içinde farklı değildir. Dolayısıyla zihinsel yetersizliği olan bireylerin de eğitim sürecinde işlevsel becerilerin öğretimi önemlidir. Zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin gerek yaşadığı andaki gerekse, gelecekteki yaşamlarını sürdürmede özbakım becerileri, iletişim becerileri, iş becerileri ve sosyal becerilerin yanı sıra akademik becerilere de gereksinimleri bulunmaktadır (Yıkmış, 1999). Zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin eğitimlerinin temel amacı, yaşam işlevlerini geliştirerek toplum içinde bağımsız duruma gelmelerini sağlamaktır. Bunun için gerekli temel beceriler, temel gelişim becerileri, günlük yaşamda gerekli sayısal bilgiler, günlük yaşamda gerekli okuma ve iletişim gibi alt beceri alanlarından oluşmaktadır (Cavkaytar, 2001).
ÇALIŞMANIN AMACI:
Bu araştırmanın amacı, zihinsel yetersizliği olan öğrencilere okuma becerilerinin öğretiminde bilgisayar aracılığıyla sunulan eş zamanlı ipucuyla öğretimin etkililiğini belirlemektir. Araştırmada zihinsel yetersizliği olan sekiz öğrenci yer almıştır. Öğrencilerden biri ile pilot çalışma yapılmış ve bir öğrenci de denek yitimi olabileceği göz önünde tutularak yedek denek olarak araştırmaya katılmıştır. Araştırma altı denek ile gerçekleştirilmiştir. Denekler üçer kişilik iki gruba ayrılmıştır. Deneklere öğretilmesi için iki grupta yer ve yön bildiren toplam on kelime belirlenmiştir. İlk gruptaki üç deneğe birinci gruptaki yön bildiren kelimeler bilgisayar aracılığıyla sunulan eş zamanlı ipucuyla öğretim kullanılarak öğretilmiş ve araştırma ikinci gruptaki denekler ve ikinci gruptaki yer bildiren kelimelerin öğretimi ile yinelenmiştir. Tüm öğretim oturumları birebir öğretim düzenlemesi ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmada tek denekli araştırma modellerinden yoklama evreli denekler arası çoklu yoklama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın bağımlı değişkeni, deneklere gösterilen kelimeleri en az % 80 ölçütünde doğru okuma olarak tanımlanmıştır. Bağımsız değişkeni ise bilgisayar aracılığıyla sunulan eş zamanlı ipucuyla öğretimdir. Uygulama süreci araştırmacı tarafından gerçekleştirilmiştir. Uygulama yoklama, öğretim, genelleme ve izleme oturumlarından oluşmuştur.
ÇALIŞMANIN HEDEF KİTLESİ: Zihinsel yetersizliği olan öğrenciler.
ÇALIŞMANIN UYGULANIŞ ŞEKLİ:
Araştırmada, planlandığı gibi her denek grubu için birer öğretim seti oluşturulmuş ve bu öğretim setindeki kelimeleri okuma amaçlanmıştır. Tüm deneklerde eş zamanlı olarak en az üç oturum üst üste kararlı veri elde edilinceye kadar yoklama verisi toplanmıştır. Yoklama oturumları deneklere öğretilmesi hedeflenen davranışın eş zamanlı olarak sınandığı oturumlardır. Yoklama oturumlarında kararlı veri elde edildikten sonra ilk denekte eş zamanlı ipucu yöntemiyle uygulamaya başlanmıştır. Denekler, uygulamada öğretim setinde ölçütü karşılar düzeyde performans gösterdikten ve kararlı veri elde edildikten sonra tüm deneklerde ikinci yoklama oturumu düzenlenmiştir. İkinci yoklama oturumunda kararlı veri elde edilince ikinci denekte eş zamanlı ipucuyla öğretim uygulanmaya başlanmıştır. İkinci denekte de ölçütü karşılar düzeyde performans gözlendikten ve kararlı veri elde edildikten sonra yine denekler de üçüncü yoklama oturumu düzenlenmiştir. Üçüncü yoklama oturumunda da kararlı veri elde edildikten sonra üçüncü denekte eş zamanlı ipucuyla öğretim uygulanmaya başlanmıştır. Üçüncü 44 denekte de ölçütü karşılar düzeyde performans ve kararlı veri elde edildikten sonra öğretim sona erdirilmiş ve tüm denekleri kapsayacak şekilde son kez yoklama verisi toplanmıştır. Öğretim bittikten bir, üç ve dört hafta sonra izleme oturumları düzenlenmiştir. Genelleme oturumları ikinci, üçüncü ve dördüncü toplu yoklama oturumlarının hemen ardından alınmıştır. Tüm oturumlar uygulamacı tarafından birebir öğretim şeklinde düzenlenmiştir. Tüm uygulama oturumlarında oturumlar bilgisayar ile uygulamacı tarafından uygulanıp veriler veri formlarına kayıt edilmiş ve aynı zamanda tüm oturumlar video çekimi ile kayıt edilmiştir.ÇALIŞMADA KULLANILAN MATERYAL:
Araştırmada, zihinsel yetersizliği olan öğrencilere okuma becerisininöğretiminde bilgisayar aracılığıyla sunulan eş zamanlı ipucuyla öğretim yöntemikullanılarak sosyal ortamlarda bulunan ve üzerinde sadece yer ve yön bildirenkelimeler olan levhalardaki kelimelerin öğretimi gerçekleştirilmiştir. Öğretilecekkelimeler bilgisayarda Microsoft Office 2007 yazılımı içindeki Powerpointprogramında yazılarak ve seslendirilerek uygulamada kullanılmak üzere ikisi öğretim ve diğer ikisi de yoklama oturumlarında kullanılmak üzere dört farklı program oluşturulmuştur. Yoklama oturumlarında kullanılmak üzere hazırlanan programlarda, kontrol edici ipucu verilmeden öğrencinin tepki vermesi hedeflendiği için hedef uyaranın hemen ardından kontrol edici ipucu sunulmamıştır. Bu nedenle öğretim oturumlarında kullanılan programlardan farklılık göstermektedir.
İLGİLİ ARAŞTIRMALAR(GİRİŞ):
- Kuramsal Temeller
- Okuma
Okuma becerilerinin kazanılması bireylerin günlük yaşantıları açısından önemlidir. Caddelerdeki trafik işaretlerini, satış ilanlarını okuyup anlamayan insanlar için hayat kolay değildir (Akyol, 2006). Aynı zamanda ulaşım için kullanılan otobüs ve duraklardaki levhaların, herhangi bir problem ile karşılaşıldığında yardım alınabilecek kurum ve kuruluşların ya da diğer insanlarla haberleşmek için kullanılan telefon kulübelerinin yerlerini bildiren levhaları okuyabilme becerilerine sahip olmayan insanlar içinde günlük hayatta karşılaşılan problemleri çözmek oldukça güç olabilmektedir.
Okuma beyinde gerçekleşen ve anlam kurmaya dayalı karmaşık bir süreçtir. Bu süreçte değerlendirme, muhakeme etme problem çözme, hayal etme gibi öğeler yer almaktadır. Birey, okuma sırasında gördüğü sembolleri algılar ve önceki yaşantılarına bağlı olarak bu sembolleri değerlendirme yoluyla anlam çıkarmaya çalışır. Bu süreç sonunda birey okuduklarını anlamlandırabilir (Akyol, 2005).
- Bilgisayar Destekli Öğretim
Bilgisayar destekli öğretimin genel amaçları şu şekilde sıralanabilir:
• Öğrencinin motivasyonunu artırmak,
• Öğrencinin bilimsel düşünme yeteneğini geliştirmek,
• Öğretme yöntemlerini genişletmek. (Demirel ve Altun, 2007). Bilgisayar destekli öğretim, etkileşimli ve bireysel öğrenme sunması, öğrencilere tekrar olanağı sağlaması, bilgisayarların renk, ses, grafik olanaklarından yararlanılması bakımlarından faydalı olduğu söylenebilir (Demirel ve Altun, 2007).
- Yanlışsız Öğretim Yöntemleri
Günümüzde, eğitimciler deneysel araştırma bulguları ile etkililikleri ve verimlilikleri desteklenmiş öğretim yöntemleri geliştirme arayışlarını sürdürmektedirler. Öğretim yöntemlerinin etkililik ve verimliliklerinin araştırılması, farklı öğrenme özellikleri gösteren bireylere daha nitelikli öğretim sunmak açısından önemlidir. Daha açık bir deyişle, farklı öğrenme özellikleri gösteren bireylere etkili; aynı zamanda, daha az hata ile daha kısa sürede sonuçlanabilecek yöntemlerle öğretim sunarak öğretimin niteliği arttırılabilir (Tekin-İftar ve Kırcaali-İftar, 2004; Wolery, Ault ve Doyle, 1992).
- Eş Zamanlı İpucuyla Öğretim
Yanlışsız öğretim yöntemlerinden biri olan eş zamanlı ipucuyla öğretim, davranış öncesi ipucu ve sınamayla öğretimin sistematik bir uygulaması olup, bu yöntemde hedef uyaran ile kontrol edici ipucu birlikte sunulur ve birey kontrol edici ipucunu model alır. Eş zamanlı ipucuyla öğretimde her denemede kontrol edici ipucunun sunulması nedeniyle bireye bağımsız olarak tepki verme olanağı tanımamaktadır. Bu nedenle uyaran kontrolü transferinin gerçekleşip gerçekleşmediği, öğretim oturumlarından hemen önce düzenlenen günlük yoklama oturumlarında belirlenmektedir (Tekin ve Kırcaali-İftar 2001; Wolery, Ault ve Doyle, 1992).
ÇALIŞMANIN SONUÇLARI-BULGULARI:
Bu bölümde, bilgisayar aracılığıyla sunulan eş zamanlı ipucuyla öğretim yöntemi kullanılarak, öğretim setinde bulunan kelimeleri okuma becerisinin öğretimine ilişkin elde edilen veriler, yoklama oturumları ve uygulama oturumları olmak üzere iki evrede incelenmiştir. Bu araştırmada, denekler arası çoklu yoklama modeli kullanıldığından, bağımlı değişkene ilişkin deneklerde meydana gelen değişikliğin ard-zamanlı olarak belirtilmesi gerekmektedir (Tekin, 1999). Grafiksel anlatımlarda da bu durum geçerli olduğundan deneklere her iki öğretim setiyle sunulan öğretim çalışmalarında elde edilen verilerin grafiksel anlatımı şekil 4.1 ve şekil 4.2’de gösterilmiştir. Grafiklerde yoklama, uygulama ve izleme oturumları olmak üzere üç evreye yer verilmiştir. Bu araştırma denekler arası çoklu yoklama modeline göre desenlenmiştir. Elde edilen verilere göre grafikler incelendiğinde araştırmada uygulamaya katılan altı denekte öğretime başlamadan önce, öğretim sırası ve öğretim bittikten sonraki durumlarda bir benzerlik görülmektedir. Birinci öğretim seti uygulanan deneklere ait grafiğe baktığımızda üç denekte alınan başlama düzeyi verileri ile ilk denekte öğretim tamamlandıktan sonra düzenlenen ikinci toplu yoklama oturumlarına ilişkin veriler farklılık göstermekte ve öğretim yapılmamış olan diğer deneklere ait başlama verileri ile benzerlik göstermektedir. İkinci ve üçüncü deneklerde uygulama yapıldıkça birinci deneğin uygulama verilerine benzer değişikliğin gerçekleştiği görülmektedir. İki öğretim seti uygulanan deneklere ait grafik incelendiğinde ise üç denekte alınan başlama düzeyi verileri ile ilk denekte öğretim tamamlandıktan sonra düzenlenen ikinci toplu yoklama oturumlarına ilişkin veriler farklılık göstermekte ve öğretim yapılmamış olan diğer deneklere ait başlama verileri ile benzerlik göstermektedir. Uygulama yapılan iki gruptaki öğretim yapılmadan önceki veriler ile öğretim tamamlandıktan sonra gerçekleşen değişiklikler de karşılaştırıldığında bir benzerlik olduğu görülmektedir. Buna bağlı olarak eş zamanlı ipucu ile sunulan bilgisayar destekli öğretimin okuma becerisinin öğretiminde etkili olduğu görülmektedir.
ÖNERİLER:
Araştırma bulguları incelendiğinde, bir denekte öğretimin uzun sürdüğü görülmüş olmasına rağmen araştırmaya katılan diğer beş denekte de bilgisayar aracılığıyla sunulan eş zamanlı ipucuyla öğretimin fazla zaman almadığı ve etkili bir yöntem olduğunu göstermektedir. Dolayısıyla zihinsel yetersizliği olan öğrencilere akademik becerilerin öğretiminde eş zamanlı ipucuyla öğretimin kullanılması önerilebilir.
Araştırmada, zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin bilgisayar aracılığıyla sunulan öğretim sürecinde, öğretimi hedeflenen becerileri kazandıkları dolayısıyla öğretmenlerin ve ailelerin zihinsel yetersizliği olan öğrencilere yeni beceriler kazandırırken bilgisayar destekli öğretimi kullanmaları önerilebilir.KAYNAKÇA: https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder